Sunday, 10 January 2016

KRISTIANNA LEH POLITICS


Kan thupui hian a huap zau hle mai a. Sawi dan tur chin pawh thliar thiam a har dawn hle in ka hria. Ka rilru a thu lo lut chu, “ Ringtu nih leh Politics sawi a in hmeh lo” “Ringtu tan politics a in hnamhnawih a tha lo” tih rawngbawltu pawimawh tak tak thenkhat ten an sawi thin hian, Ram chu Lalpa Ta a ni tih min hriatchhuah tir a. Kan politics thlir dan fuh tawk loh zia leh a chhe lai siamthat kan tum tawk lohzia te pawh a tarlang khawpin ka hria. Politics kan tih hi Greek tawng polis,saptawng chuan city, mizo tawng chuan khawpui sawina a ni a, khawpui in relbawl dan sawinana hman a ni a,Saptawngin Politics tiin an dah ta a. JF Laldailova chuanPolitics chu ram awp dan ngaihtuahna tiin a hrilhfiah a. A pawmawm hle.
POLITICS IN MITIN A NGHAWNG:Tuipui zau tak ah lawng a kal mup mup a, Lawnga chuang ten, “Tui pui hian keimah ah pawimawhna a nei lo” tiin sawi thin ta sela, an sawi sual chiang ngawt ang. Tuipui a fawn nasat poh leh lawng a che nasa a, lawng a chet nasat poh leh lawnga chuang te an buai a, an che nasa a. Chutiang bawkin Politics ah in hnamhnawih duh lo teh mah ila, Politics chuan min len kawi min len kawi tho si a nih hi. Chief Minister Bangla atanga kan nupui te pawn fen thleng hian Politics chuan nghawng a nei a, rama kal fuh chuan mipui kan nuamsa anga, ram a kal fuh loh chuan kan nuamsa ngai lovang. Chuvangin Politics hi tuman kan maimit chhinsan thei lova, en ran chungin “ Eng tin nge niang:” tiin chal dawm meuhvin kan ngaihtuah a tul ta


.KRISTIANNA : Thuthlung thar eng ah ringtu te hian hming hrang hrang kan nei a, hetiang in:(1) Zirtirte (2) Unaute (3) Mithianghlimte (4) Kawnga mite (5) Ringtute (6) Kristian te.Kristian tih hming Bible a lanna hmasa ber chu Tirh 11:26 hi a ni awm e. Lal Isua zirtirna zui tute chu vawiin thleng hianKristiantiin koh kan ni ta a. Mizo Kristian hmasa te chuPathian thu awihtiin koh an ni a. Tun hnu chuan kan hmang ta lemlo a ni ang.

KRISTIANNA LEH POLITICS: Kan ram chhung kan luh hma in ram pawn lam thlir lawk ila, RA Kennedy Runcie (Archbishop) chuan,‘Ram rorelna hian Pathian ringtute nun a khawih avangin Sorkar kalphungah Kohhranin aw a neih ve a ngai thin’tiin a lo sawi a. Desmond Tutu (Arch Bishop) pawhin‘Sakhua leh ram rorelnain inzawmna a nei lo tih tunge sawi thei? Chung mite chuan eng Bible nge an chhiar bik?’a ti hial a nih kha. Tunlaia Social Gospel Movement leh Liberation Theology kan tih te pawh hian kohhran mite chu ram inrelbawlna lama inthiar fihlim lova Isua zirtirna anga ram rorelna kalpui tura rawngbawl turin an zirtir bawk.Khawvel hmun hrang hrangah thuneihna hman dikloh avanga hlemhletna nasa lutuk te, mi rethei rahbehna nasa lutuk te dova kohhran (Kristiante) hmalakna chhinchhiah tlak tak tak a tam mai. Latin America-a Liberation Theology a lo chhuah tak dan te, Korea rama Minjung Theology leh Thailand rama Buffalow Theology lochhuahna chhante pawh hetianga hmalakna rah vek a ni. Mirethei leh chanhaite thlavang an hauh avanga kum 3 chhung leka kohhran hruaitu tam tak man an niha puithiam 6(paruk) lai thah an nih khan Brazil ramah chuan rahtha a chhuah a. Ram rorelna diklo taka kalpuitu President Marcos-a sorkar siamtha tura Cardinal Sin leh a hote thih ngama an beihna khan Philipines ram chu tinung leh ta kha a nia.A va ropui em.
Mizoram Kristianna leh Politics:
Kristian kan lo nih hnu a Kohhran a chetchhuahna tlem te lo tar lang ila: 


 (1)Bawi chhuah chungchang: Kristian ram kan nih hnu khan kan ramah Bawih neih phalna a la awm reng a. Kan sakhaw hnar kaitu tam tak khan an helh em em a. Kan Zosap Missionary Dr. Peter Fraser khan sawrkar chu a khing ta rup maia. A mah pawhin nasa takin a tawrh phah a. Zoram ringtute nasa takin an lo tawngtai bawk a. Chunglam chuan a mite tawngtaina chu a chhang chiang hle mai. Kumpinu Sawrkar chuan Bawih neih khapna arawn puang ta. Kan ram chu lawm ina au a ni ber mai. Thanga chuan “AW Lalpa chung nung ber kan fak hle a che” tih hla aphuah ta hial a ni.
(2) REMNA KAWNG A ZAWNG: Kum 1966 atang in Mizoram chuan mahni a tal hran duh in Silai lek chhuakin min awp tu India chu a do ta a. MNF movement te pawh kan ti thei awm e. Ram tin hmun tinah inthahna a thleng a, Asia rama a vawikhatna ni turin Grouping te sawrkar chuan an siam ta a. Retheihna a lo zual a. Zofa ten kan tuar nasa ta lutuk chu Kohhran in a vei a. Tawngtai mai duh tawk lovin Synod Standing Committee chuan July 14, 1966-ah special meeting annei nghal a. Chu meeting chuan Mizorama Kohhran lian pahnih - Mizoram Presbyterian Kohhran leh Zoram Baptist Kohhranten remna leh muanna a awm theihna turin theihtawp chhuaha hma lak theih dan tur an ngaihtuah a. Chumi tihhlawhtlinna tur chuan thu pahnih - mipuite hnena thuchah, Kohhran pahnihin lungrualin siam dun se tih leh Peace Committee din ni se tih anrel a.Christian Peace Committee-te zingah a tulna apianga thawkchhuaktur mi 3 - Rev. Zairema, Silchar, Rev.H.S Luaia (H. Sawiluaia) Serkawn leh Rev. Lalngurauva Ralte, Organising Secretary te an ruat a. (Christian Peace Committee hian fimkhur thuah chairman hran an nei duh lova, an thutkhawm apiangin chairman an inruat chawp a, Rev. Lalngurauva Ralte hi Organising Secretary atana ruat a ni.) Heng mi ropui tak tak pathumte hian Zoram buai karah Pathian Chanchintha avangin sawiselna leh hmuhsitna karah hna an thawk a, an nun an thap tak meuh a ni. Hminglem‘Sazumitdel pathumte(Three Blind Mice)’ tiin an hming a phuah hial a nih kha. Tun hnu hian Remna leh Muanna kan neih na chhan te hi Seat in ken vang ni ber hiala sawi kan hre tam ta khawp mai. Heng kanmihuai pathum te hi Doctorate Degree pek vek an ni ta nghe nghe.
(3) SOCIAL FRONT: Mizoram Kohhran lian ber Presbyterian Kohhran chuan Vantlang thatna lamngaihtuahtu Department siam in a hmingahSynod Social Fronta ti a. He Department hian Political Education mipui hnenah a pe nasa em em a, Political Party te pawh an zah hle a. Manifesto mipui a an zawrh hma in Synod Social Front hruaitute te zirchian hmasak tir pawh an awm ṭan ta.. Hei ringawt pawh hian Kristianna chuan Politics ah nghawng a neih that dan a tarlang awm e.
(4) MPF LEH INTHLAN THUCHAH: Inthlanna felfai leh thianghlim kan neih theih nan Kohhran hrang hrangInzawm khawm leh NGO hrang hrang inzawm khawm chuanMizoram People Forumdinin an ni hian Election a awmin house to house campaign nei lo turin candidate te a ngen a. Common platform atanga campaign turin ruahmanna te a siam a. Zawm a hlawhin in thlanna felfai zawk a lo awm thei ta a. Candidate ten nuaih tel an sen thin te pawh a ti nep ta bawk. Kan Chief Election Commission of India pawhin Mizoram ang vek hi ni thei ilatiin duhthu a sam ve hial a ni awm e.Synod mai ni lovin Kohhran lian deuh chuan Inthlan dawn apiang in an member te hnenah in thlan thuchah a siam thin bawk.KAN HLAWHTLING EM?: Kan achievment sawi tur tam tak a wm a.Mahse kan dinhmunah hian Inthlan thuchah te hian nghawng a nei tlem tial tial a.Kohhran aw ai chuan Block leh Unit hruaitute aw in kan ngeng a chhun ta zawk a. Kohhranin Pathian tih mi leh midik thlang tura min tihna te chu chhiar liam mai mai pah in kan mi duh zawng zawk tan kan campaign lo chauh tawh a nih ber hi.KAN UIPUI TUILIAN THLIR TAWH MAI DAWN EM NI?: A sawtna engmah kan hmuh tak lohvah chuanKohhran te hi chawl ve tawh ila, Politics chu ti hian miin khel sela, Krista leh kan Inkar a fel chuan a tha. Lo thlir mai mai tawh ang aw kan ti mai dawn em ni le. Ni love. Ram chu Lalpa ta a ni tlat. Kum 1966 bawr vela Mizoten India laka Zalenna a sual tan tirh te khan, Thailand, Korea, Philippines etc te khian Khawvel hriat an la hlawhphakbik lova, kan tawh ang tho lo tawk vetawhin Kohhran in siamthat hna a thawh avanga vawiin ah chuan khawvel hriat an lo ni ta a nih hi.KAN TIH TUR TE: Kristian ten kan theih tawpin hetiang hian hma ila ang u.
(1) Inthlan thuchah ngaih pawimawh: Kan lawina Kohhran in Inthlan thuchah a siam te zah in zawm ila.
(2) Israel fate khan Lal an neih dawnreng rengin Puithiam in hriak a thih thin. Keini Thuthlung thar fate hi kanBible chuan “Chi thlan, Lal Puithiam ho, hnam Thianghlim” min ti (I Pet:2:9). Kan khawtlang leh ram rorel tute kan thlan hunah hriakthih turin Pathian in min ti. Hriak aiah

kan vote hmangin Lal kan siam dawn a ni. Kan mi duh zawng ai chuan Lalpa duhzawng kan zawn a hun ta..Kristianna leh Politics hi thil inkalh anga lang, a lo in kalh loh zia leh Kristian te mawhphurhna tam tak kan sawi ta. Nakum lawkah Inthlan kan hma chhawn leh ngei ang. Kan rilru a riak reng tur, Campaigner an lo len chang te, Electronic Voting Machine kan hmachhawn mek lai a kan rilruah heihi lo thangnawn fo rawhse.KRISTIANNA LEH POLITICShi a ni e.
(Literature Week 2011 ah Kristianna leh Politics tih in ziah siak lawmman pakhatna ka dawn ve na a ni e. Lalsawmliana Hauhnar)

No comments:

Post a Comment

Hmuntha khaw chanchin

HMUNTHA KHAW CHANCHIN - Lalsawmliana Hauhnar Hmuntha khaw chanchin hi ziak a chhiar tur a tam lo hle a. Kan tlin tawk a zau a...