Thliarkar rilru
-Lalsawmliana
Hauhnar
Khawvel Indopui pakhatna hun laia German rallian bei tura Mizo
tlangval, France ram pan tur mi sanghnih rual zet mai Aizawl sipai lammuala an
han tlim hmur mai chu mi pakhat chuan ropui a ti hle ni ngei tur a ni. “Khuti zo zai khu German pa chuan a tuar zo
bik tawp lovang”a ti e an ti. Kha tih lai rilru ngaihtuah pui phak loh
chuan vawiin ah chuan fiamthu nuihzatthlak pawl a chang der tawh a nih hi.
Computer age ah kan cheng kan ti a,
kan nula tlangval ten mual hla kar dan lunglen zawng zawng an pumpelh chho ta
zel a. Dak pu in pawimawhna a nei tlem ta a. Midum tlangval bawp chunga Mizo
nula ni awm tak ngum no nalh em em in hunglai thlalak hmuh tur a awm ta chhen
a. An in chherchhuan chhun zawm leh chhunzawm loh chu va hre kilh kelh lo mah
ila, ngaihruatna tal chuan zeldin loh tur tur min zeldin tir ta a nih hi.
Chuchang ni lovin, a Asian ang zawnga rawn hnawl ta thawt thawt Mizo nula zinga
an han awm takah phei chuan chhinlung tlangval te pai lai nau a che lo thei lova,
chutianga ngaihdan nei chu an hua a, an vau a, zilh namen in an zilh ta lova,
thenkhat lahin Thliarkar rilru tiin miin an duh zawng te chu an thlang ve ang
chu ti ni awm takin judgment kan lo siam sak ve thuai bawk a. Chuti taka
zofa ten khawvel eng kan hmuh theih na daltu chu Thliarkar rilru kan tih fova,
ngaihmawh tham leh hnawksak mai a lo nih takah chuan he Thliarkar rilru hian Zofate tan
malsawmna a hnutchhiah tam tak hi kan hmuhhmaih a va hlauhawm em. Kraws a kan
khenbeh hma in Pilata hma ah hruaiin dintir ve phawt hi a tul lawng maw?
Thliarkar rilru chu rilru te tak, Khawvel kal ruala kal lo, daidanna bang chhahpuiin a
daidan tlat, huang tau tak, thikthu
chhe tak tiin an sawi thin a. A dik na chen pawh a awm. Mahse he Thliarkar rilru hi vawi leh khat a
kan neih phut emaw he rilru hi put kan tum ve vang hrim hrim a pu emaw kan ni
hauh lo.Kan pipute hunlai daih tawh atanga in tan a ni. Mizo Lal pakhat pawh
Zosap in heti hian a zawt a ni awm e. “Chhuah
san leh che u ila, eng nge tih in tum”,tiin. Lal chuan, “E le, in lo kal hma a kan do ngai te kha
kan do leh ang”, a ti a ni an ti. Zofate te thinlungah in run bak in hmun a
khuar loh hun laia thil thleng a nih a rinawm. Kan piputen Thliarkar rilru an lo put nasat avang hian kan ram pawh hi
an lo humhalh viau zawk a ni thei ang em? Phai vai ho an run tak tak lai khan,
Kumpinu ropuizia te kha lo hria in, kha tih lai khan India pawhin Bristish
awpna hnuai a ta tal chhuah tuma an beih daih tawh thu te kha hre ta se,
Bengkhuaia leh a ho te khan vai ho te kha beih en ah an enlo mai zawk lawng
maw? Kha rilru, mawl leh thliarkar tak khan huaisenna a pe leh tlat zawk niin a
lang. Sap naupang Mary Winchester(Zoluti) Mizo Lal ten an man a, a la let tura
thapui thawh a sap ho an lo kal pawh khan Zoluti chu a bum in an bum chhuak a,
an la let tur an han khawih khan, “Ka pi
ka pi min chhan rawh, hei vaiin min man a nia”tia auvin a tap a nih kha.
Kum khat bak Mizorama awm lo khan khati tak khan a mah chhanchhuak tura lo
kal te pawh hmu sakhi hial a Thliarkar Rilru a lo pu ve hman kha mak
tak a ni.German leh Russia Indo lai khan Russian sipai ho ten German hmeichhia
an pawngsual zat kha nuaikhat lai a ni lawm ni? Chung chu hnam fing leh Hnam
ropui te chetdan a nih chu. Mizo in sal an man te chungah mipat hmeichhiatna
rawngkaia chet an lakna sawi tur erawh avang riau thung si. Hei hi Thliarkar rilru bawk a ni. A va
thianghlim si em.An ni chuan Nationalism
te, Patriotism te leh Regionalism te hi an thliar hrang thiam
hauh lovang. Mahse heng hi an nunah nasa takin, zir tham in hmuh tur a awm si a
ni. Thliarkar rilru in a chawm len a
ni kan ti lo phal dawn em ni?
Tu huat thu suh ah, Human Right lam
dawn miah lova Zawlbuk thingnawi fawm awl ru hrem dan te,inleng thleibik nei
nula an lo thunun thin dan te hlei hlei hi a hlu vet vet viau a ni. Kan
changkan viau hnu, Khawvel pang leh lama awm te nena internet hmanga kan in
thlun zawm tak hnu hian naupang tirh hnial em em te, nula polite lo zet te
hmachhawn thintu te hian action han la dawn ngawt se, min hlin let chatna tur dan min chhiar khum mawlh mawlh tawh mai dawn chu a ni
phawt mai a. Hmanlai a Mizo Tlangval ten Disciplinary action an lo lak ṭhak ṭhak ṭhin te khan vawiin a Zonunmawi kan sawi fo hi a lo chhawm nung
thin kha a lo ni a. Tunlai mite erawh chuan Thliarkar rilru tiin kan beng per tan mek chu a ni der tawh mai.
Sialsuk ah sawn lungphun mak leh
ngaihnawm tak tak a awm nual a. God`s Headquarters, Jesus Home tih
inziak pawh chung lungphuna thu ziak zingah chuan a tel bawk. Chawngkhupa`n
Thlarau lama a dawn ni maw???? Engpawh nise a ropui danglam ve hrim hrim a ni.Mizoram
chu Pathian Headquarters ah a puang hmiah mai. Mizoram atang chuan ramdang hi
ram dang daih a ni a.Kutah te, sawtah te, khitah te an awm daih. Bangladesh
pawh hi hla tak a ni. Mizoram chhunga cheng chuan hnamdang a bikin Vai hi kan
ngaisang hleithei lova. Kan ngaisang lo mai nilovin kan haw tel tlat bawk. Kum
1966 a Khawvel hriat tura Independence puang meuh a rammu MNF hotupa Laldenga khan
kha movement a kalpui hma a a ngaihmawh lian tak pakhat chu Dawrpui phei a vai dawr tam lutuk kha a ni e
an ti.Dawrpui phei ah hian Mizo Dawr a awm zeuh zeuh chauh a ni awm e. Duhsak a
sumdawnglian tak lo nih tir ve hle hle kha chu a teuh ta lo mai a. Thliarkar rilru bawk lo chhuak in chu
chuan vai huatna leh mahni hnam chauh ngaihsanna a hring hial a ni lawm ni??
Thliarkar rilru zimte kan put hi kan
thatpuina a tam zawk mai awm mange tih tur khawp in he ramah hian hnuhma tha
hmuh tur a kat nuk mai. Nula awm tha duh lo Lu meh kawlhsak te, Khawtlang tana
mi hnawksak In kan han thiah sak rup rup thin te hi Mob rule a nia, a tha lo
kan ti thin. Dik pawh a dik ang. Mahse lo ti lo ta ila enge thleng ang tih kan
ngaihtuah tel erawh a tul thung ang. Kan Mob rule avangin vai tam tak dawrkai
tum an ral tit phah a, kan mob rule avangin Mizorama hnam dang ten kan nula te
an nel tak tak ngam lo. Hei hi thudik a ni. Vai pa in Mizo nula a khuaikhem ni
a vai kan velh avanga vanram kailo tur kan nih ngai chuan, a Hebrai pui chhanna
avanga tual hial thattu, hruaitu ropui Mosia pawh kha ngaihtuah awm tak tur a
ni ve tho vang. Mahse Hmel danglamna tlangah a rawn in lan takah chuan kan thliarkar rilru hian nunna bu a khup
tir lem lo a nih dawn hi ka tih phah. Hnam dang nena kan in ep emaw mob rule
han hman zawk tul chang a awm thin. Mahse khang kha awm ta lo se, Vai dawr lian
pui pui Aizawlah chuan a ding ngir khup
tawh anga, Kan Mizo nula bazar kal tur te chu vai hovin “Kei sa he” tih pah in an piai mai mai tawh ang. Thliarkar rilru avanga tun hi thleng
kan ni kan ti mai thei lo vem ni?
Hman deuh lawk khan Central YMA
President kal chhuak in YMA member te fuih in, “ Mizo nula te u,in chhul in hmang
tangkai dawn a nih chuan in chhul a lut tur chu Mizo mipa thil a ni tur a ni ”a
ti e an tia.A ropui thlawt a ni. He thliarkar
rilru, thik thu chhe em em mai hian kan ram hi min la veng hram hram a, kan
hnam hi min la phuar khawm hram hram a ni. Hetia kan thik thu chhiat em em lai
hian, Thliarkar rilru pu ve lem lo,
Adama thlah kan nih duh tawk ta mai, Nun tam nei, a negro e, a vai e sawi lova
lo in chher chhuan pui ut ut duh kan awm chho ta mek niin a lang. Kan va zau
sawt em.Nun an neih nan, tam tak an neih nan tia Lal Isua sawi kha zawm thei
chuang lawi lova, a kha ti lam kawng a nun tam neih lo tum ve er teh te kan la
pung chho zel dawn tlat mai. A zia lo khawp mang e. Social Media kan hmang nasa
a, Facebook emaw Whatsapp emaw khawih lo chu tlem te kan ni tawh hial awm e.
Mobile phone phei chu Luxury viau tura kan ngaih kha tunah chuan chhungtin a
fan a. Kan hum fir fer ta. Heng kan mobile leh kan internet khawih ah te hian
Mizo Tawng dik lo leh ziak tha peih lo chuan khah an hlawh fo. A van tha em.
Zau duai ringawt hian ram ropui min thlen hauh lovang. Mizorama dil lian ber,
Burma rama awm daih te khi, khi hmun han kal tawh khi tumah a han che mikhual
ngai lo. A han huang tau em em ringawt mai a ni. Mizoram hi Khawchhak ah
Buddist, Bangladesh lamah Muslim, hmar thlang lawk ah Muslim bawk, a thlang leh
deuh ah Hindu kul mut in min hual tuau tuau mai. Kumpinu sawrkar laiin in hung
bingna (ILP) min lo siam sak a, Thliarkarah min lo siam a, kan him phah chauh
zawk a ni. Hawiher leh sukthlek ti zau ngawt ila, reilo te ah kan ral riai riai
lovang tih tunge sawi thei.Mithiam leh
Politician te atangin kan Mizo Society a bet tlat he Thliarkar rilru hi tih bo tul riau a
hria a pawlna thar dawng an lo chhuak zel dawn a. Khawvel changkanna in he
rilru hi a rawn paih ru hret hret bawk a. Nakinah phei chuan sah huk hun hi kan
la tawng lovang tih a hlauhawm.Mizo kan
ni kan Hmel a tha kan tum a sang bawk si ti lui tang tang thei tawh lo tur
khawp a hnam dang laka rilru zau kan put hunah meuh chuan vawiin a kan sawisel he Thliarkar rilru hi kan la ngai vawng vawng
hian ka ring thin.
Israel fate Babulon sal a an
tan lai khan an rilru leh ngaihtuahna zawng zawng chuan Jerusalem lam a hawi a.
Aw Jerusalem, ka theihnghilh che chuan ka
kut hian a thil thiam hi theihnghilh ve rawh se, ka hriatreng loh che chuan ka
lei hi ka dangah bet tlat rawh se an ti hmiah mai a nih kha. Keini pawh he
Thliarkar rilru hian chutiang dinhmun ah chuan min hruai lut a. Ram hla tak ah
pawh Zofate hi awm darh in vak chhuak ve thin mah ila, Chhawrpial run iang hial
a kan hriat Mizoram zun chuan min phuar khawm thin. Chu Zun chuan hmundang min
awh tir ngai lova, India ram bungkhat kan nih tak maina pawh hian a dal zo lo.
Independent State emaw kan in ti tlat a. State hmasawn Bihar te, Gujarat te chu
kan zir peih lova, he India ram chhunga state zawng zawng chu kan thlawh khum
vuk vuk a, Israel te, Switzerland te, USA te a ni kan tin zawn daih zel ni. He
Thliarkar ropui takah hian Mizo Nationalism a la nung reng a, khua leh tui an
ni emaw ni lo emaw Mizo hnam hrang hrang te Inpui ni turin a fit reng mai
a.Pawlh dal loh Zo rilru fir, mawi leh thianghlim tak a la awm reng a.
Mahse Dan leh Hrai hmang te, changkanna hmang te in he Thliarkar hian suam a
tawk chho ta deuh reng a.A thikthu chhia a lo pau nat deuh avanga kraws ah
khengbet rawh tia au hla chham ta vak vak kan pun tual tual chuan he Thliarkar
rilru hian rawih ni a la tawk ve ngei ang. Chumi hunah chuan vengtu nei lo Hnam
chuan ral lam a pan anga, Hnam a ral chuan Ram in a tuar ngei ang le. Ram leh Hnam
a boral chuan nang pawh zuah i ni lovang.